مرور کلی
سوختگی آسیب بافتی ناشی از حرارت، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خوشید یا سایر تشعشعات، یا تماس با مواد شیمیایی و الکتریسیته است.
سوختگی ها می توانند جزئی یا کشنده باشند.
درمان سوختگی به محل و شدت آسیب بستگی دارد.
آفتاب سوختگی و تاول های کوچک معمولاً در خانه درمان می شود.
سوختگی های گسترده یا عمیق به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارد.
بعضی از بیماران باید در مراکز تخصصی سوختگی درمان شوند و ماه ها تحت مراقبت باشند.
علائم
علائم سوختگی بسته به عمق آسیب متفاوتند.
شاید یکی دو روز طول بکشد تا علائم و نشانه های سوختگی شدید ایجاد شود.
سوختگی درجه 1
در این سوختگی جزئی فقط لایه خارجی پوست یعنی اپیدرم آسیب می بیند و قرمز و دردناک می شود.
سوختگی درجه 2
این نوع سوختگی اپیدرم و دومین لایه داخلی پوست یعنی درم را درگیر می کند.
تورم و قرمزی، سفیدی یا ایجاد لکه های پوستی از علائم این نوع سوختگی است.
گاهی تاول می زند و درد شدیدی دارد.
در سوختگی عمیق درجه 2 جای زخم یا به اصطلاح اسکار می ماند.
سوختگی درجه 3
این سوختگی به عمیق ترین لایه پوست نفوذ می کند. قسمت های آسیب دیده قرمز، قهوه ای یا حتی گاهی سفید می شوند و پوست ظاهری چرمی پیدا می کند.
سوختگی درجه 3 به اعصاب آسیب می رساند و در نتیجه فرد درد زیادی حس نمی کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در موارد زیر با اورژانس تماس بگیرید:
- سوختگی هایی که دست ها، پاها، صورت، کشاله ران، باسن، مفصل یا بخش وسیعی از بدن را درگیر کرده اند.
- سوختگی های عمیق یعنی سوختگی هایی که تمام لایه های پوست حتی بافت های عمیق تر را درگیر می کنند.
- سوختگی هایی که باعث می شود پوست ظاهر چرمی داشته باشد.
- سوختگی هایی که زغال شده به نظر می رسند و یا دارای لکه های سیاه، قهوه ای یا سفید هستند.
- سوختگی ناشی از مواد شیمیایی یا برق
- سوختگی مجاری هوایی و مشکل تنفسی
در زمان انتظار برای رسیدن اورژانس اقدامات اولیه لازم را انجام دهید.
در صورت تجربه موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
- علائم عفونت شامل ترشح از زخم، افزایش درد، قرمزی و تورم
- سوختگی یا تاول بزرگی که ظرف دو هفته خوب نشود.
- علائم جدید غیرقابل توضیح
- جای زخم قابل توجه
علل سوختگی
- آتش
- مایع یا بخارات داغ
- فلزات ، شیشه یا دیگر اشیاء داغ
- سوختگی های الکتریکی
- سوختگی با اشعه مثل پرتو ایکس
- آفتاب سوختگی یا سوختگی با تشعشعات
- مواد شیمیایی مثل اسیدهای قوی، جوهر لیمو ، تینر یا بنزین
عوارض
- عوارض سوختگی های عمیق و گسترده عبارتند از:
- عفونت باکتریایی که می تواند به عفونت خون منتهی شود.
- از دست دادن مایعات و کاهش حجم خون(هیپوولمی)
- کاهش خطرناک دمای بدن(هیپوترمی)
- مشکلات تنفسی ناشی از استنشاق هوای گرم یا دود
- اسکار یا قسمت های برآمده ناشی از رشد بیش از حد بافت اسکار (کلوئید)
- مشکلات استخوان و مفاصل مثل زمانی که بافت اسکار باعث کوتاه و سفت شدن پوست ، ماهیچه ها یا تاندون ها می شود.
پیشگیری
برای کاهش ریسک سوختگی خانگی موارد زیر را رعایت کنید:
- هرگز وسایل پخت و پز را بدون مراقبت روی اجاق گار رها نکنید.
- دسته های قابلمه را به سمت عقب اجاق گاز بچرخانید.
- هنگام آشپزی از حمل یا آغوش گرفتن کودک خودداری کنید.
- مایعات داغ را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهدارید.
- قبل از سرو غذا برای کودکان دمای غذا را چک کنید. شیشه شیر بچه را داخل مایکروفر قرار ندهید.
- هرگز هنگام آشپزی لباس گشاد نپوشید تا آتش نگیرد.
- اگر بچه کوچک دارید مانع دسترسی او به وسایلی مثل اجازه گاز، شومینه و بخاری شوید.
- قبل از قرار دادن کودک روی صندلی اتومبیل، وجود تسمه یا سگک را چک کنید.
- در صورت عدم استفاده اتو یا وسایل مشابه را از برق بکشید و آن ها را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
- پریزهای برق بلااستفاده را با درپوش ایمنی بپوشانید. سیم و کابل قبل را از راه دور نگه دارید تا مبادا کودکان آن را بجوند.
- اگر سیگاری هستید هرگز در رختخواب سیگار نکشید.
- مطمئن شوید که در هر طبقه از ساختمان سنسورهای دود فعالند. آن ها را بررسی کرده و حداقل سالی یکبار باتری آن ها را عوض کنید.
- در تمام طبقات خانه یک کپسول آتش نشانی بگذارید.
- هنگام کار با مواد شیمیایی همیشه از عینک و لباس محافظ استفاده کنید.
- مواد شیمیایی، فندک و کبریت را دور از دسترس کودکان قرار دهید. از بست های ایمنی استفاده کنید و هرگز فندک هایی که شبیه اسباب بازی هستند نخرید.
- ترموستات آبگرمکن را زیر 120 درجه فارنهایت یا حدود 50 درجه سانتیگراد تنظیم کنید تا از انفجار جلوگیری شود. قبل از حمام کودک حتماً دمای آب را تست کنید.
- نسبت به خطرات سوختگی در خارج از خانه هشیار باشید به خصوص اگر در مکان هایی هستید که شعله آتش، مواد شیمیایی یا مواد داغ وجود دارد.
تشخیص
اگر برای درمان سوختگی به پزشک مراجعه کنید اول با معاینه پوست شدت سوختگی را بررسی می کند.
اگر سوختگی شما بیش تر از 10% کل سطح بدن را بپوشاند، خیلی عمیق باشد یا روی صورت، پاها یا کشاله ران باشد، احتمالاً پزشک شما را به مرکز سوختگی ارجاع می دهد.
پزشک آسیب های دیگر را بررسی می کند و شاید برای تشخیص بهتر پرتونگاری با اشعه ایکس یا سایر روش های تشخیصی را تجویز کند.
درمان
اکثر سوختگی های جزئی در خانه قابل درمانند و معمولاً ظرف چند هفته خوب می شوند.
برای سوختگی های جدی، بعد از کمک های اولیه مناسب و ارزیابی زخم ، روند درمانی شامل دارودرمانی، پانسمان زخم، درمان و جراحی انجام می شود.
کنترل درد، برداشتن بافت مرده، پیشگیری از عفونت، کاهش خطر ایجاد اسکار و بازیابی عملکرد از جمله اهداف درمانی هستند.
شاید لازم باشد افراد مبتلا به سوختگی شدید در مراکز تخصصی سوختگی درمان شوند و برای پوشاندن زخم های بزرگ نیاز به پیوند پوست داشته باشند
.حمایت عاطفی و مراقبت های بعد از درمان طولانی مدت مثل فیزیوتراپی در بعضی از بیماران ضروری است.
درمان پزشکی
بعد از دریافت کمک های اولیه برای سوختگی اصلی، دارودرمانی و محصولات تسریع کننده بهبود بکار می رود.
درمان های مبتنی بر آب
ممکن است تیم درمانی از تکنیک هایی مثل درمان غبار التراسوند برای پاکسازی و تحریک بافت زخم استفاده کند.
مایعات برای جلوگیری از کم آبی بدن
شاید برای جلوگیری از کم آبی بدون و نارسایی اندام ها مایعات داخل وریدی به شما تزریق شود.
داروهای ضداضطراب و مسکن
درمان سوختگی فوق العاده دردناک است.ممکن است به خصوص هنگم تعویض پانسمان به مورفین و سایر داروهای ضد اضطراب نیاز داشته باشید.
کرم ها و پمادهای سوختگی
اگر به یک مرکز سوختگی منتقل نشوید ، احتمالاً تیم درمانی محصولات موضعی خیلی متنوعی را برای بهبود زخم بکار می برند که برای مثال می توان به باسیتراسین و سولفادیازین نقره اشاره کرد .
این پمادها علاوه بر پیشگیری از عفونت، زخم را برای بسته شدن آماده می کنند.
پانسمان
تیم درمانی از پانسمان های تخصصی مختلفی برای آماده سازی زخم استفاده می کند.
اگر به مرکز سوختگی ارجاع داده شوید، احتمالاً فقط زخم را با گاز خشک می بندند.
داروهای آنتی بیوتیک
در صورت ابتلا به عفونت آنتی بیوتیک IV برایتان تجویز می شود.
واکسن کزاز
بعد از سوختگی باید واکسن کزاز بزنید.
فیزیوتراپی و کاردرمانی
اگر محل آسیب دیده وسیع باشد، بخصوص اگر مفاصل را درگیر کند به فیزیوتراپی نیاز دارید.
فیزیوتراپی در بهبود کشش پوست موثر بوده و مفاصل انعطاف پذیر می مانند.
تمرینات دیگری هم می توانند قدرت و هماهنگی عضلات را بهبود بخشند.
اگر در انجام فعالیت های عادی روزانه مشکل دارید ، کاردرمانی گزینه خوبی است.
جراحی و دیگر روش ها
ممکن است به یک یا چند روش زیر نیاز داشته باشید:
کمک به تنفس: اگر از ناحیه صورت یا گردن دچار سوختگی شده باشید، گلویتان متورم می شود.
در این صورت احتمالاً پزشک لوله ای را داخل نای می گذارد تا جریان اکسیژن ریوی حفظ شود.
لوله تغذیه: مبتلایان به سوختگی شدید یا کسانی که دچار سوء تغذیه هستند نیاز به حمایت تغذیه ای دارند.
پزشک یک لوله تغذیه را از طریق بینی به معده شما می برد.
تسهیل جریان خون در اطراف زخم: اگر اسکار سوختگی به طور کامل اطراف اندام باشد جریان خون را سخت کرده و حتی قطع می کند.
اسکاری که به طور کامل دور قفسه سینه قرار می گیرد تنفس را سخت می کند.
پزشک برای کاهش فشار این اسکار را برمی دارد.
پیوند پوست: پیوند پوست یک روش جراحی است که در آن بخش هایی از پوست سالم با بافت اسکار ناشی از سوختگی عمیق تعویض می شود.
پوست اهدایی از افراد فوت شده یا خوک ها به عنوان یک راهکار موقت مورد استفاده قرار می گیرد.
جراحی پلاستیک: جراحی پلاستیک ترمیمی می تواند ظاهر اسکار سوختگی را بهبود بخشیده و انعطاف پذیری مفاصل آسیب دیده را افزایش دهد.
سبک زندگی و درمان های خانگی
برای درمان سوختگی های جزئی این مراحل را دنبال کنید:
محل سوختگی را خنک کنید: ناحیه سوخته را زیر آب جاری خنک(نه سرد) نگه دارید یا از کمپرس خنک و مرطوب استفاده کنید تا درد کم شود.
از یخ استفاده نکنید. قراردادن مستقیم یخ روی سوختگی، آسیب بافتی بیشتری به دنبال دارد.
حلقه ها یا اشیاء تنگ را دربیاورید.
این کار را سریع و با ملاحظه انجام دهید ، قبل از اینکه محل سوختگی متورم شود.
تاول ها را نترکانی:تاول های پر از مایع از عفونت پیشگیری می کنند. اگر تاولی پاره شد محل آن را با آب تمیز کنید.
یک پماد آنتی بیوتیک بزنید.
اما اگر جوش زد استفاده از پماد را متوقف کنید
لوسیون بزنید: بعد از اینکه محل سوختگی کاملاً خنک شد، از لوسیون حاوی آلوئه ورا یا مرطوب کننده استفاده کنید.
این مواد از خشک شدن زخم جلوگیری کرده و درد را تسکین می دهند.
محل سوختگی را پانسمان کنید:محل سوختگی را با باند گاز استریل( پنبه ای نباشد) بپوشانید.
باند را شل بپیچید که به پوست سوخته فشار نیاورد.
بانداژ هوا را از محل آسیب دیده خارج می کند، درد را تسکین داده و از تاول های پوستی محافظت می کند.
مسکن بخورید:داروهای بدون نسخه ای مثل ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم یا استامینوفن در تسکین درد موثرند.
واکسن کزاز را تزریق کنید:مطمئن شوید که واکسن کزاز به روز است.
پزشکان توصیه می کنند که افراد حداقل 10 سال یکبار واکسن کزاز بزنند.
چه سوختگی شما جزئی باشد چه جدی، بعد از بهبود زخم مرتب از ضدآفتاب و مرطوب کننده استفاده کنید.
مقابله و حمایت
مقابله با آسیب سوختگی جدی می تواند چالش برانگیز باشد بخصوص اگر قسمت های زیادی از بدن را درگیر کند یا در معرض دید باشد مثل سوختگی صورت و دست ها.
باقیماندن جای زخم، کاهش تحرک و جراحی های احتمالی اوضاع را پیچیده تر می کند.
به یک گروه حمایتی که شامل افراد مبتلا به سوختگی های جدی است، بپیوندید.گاهی به اشتراک گذاری تجارب و دغدغه ها و ملاقات با کسانی که مشکل مشابهی دارند، آرامش بخش است.
در مورد گروه های حمایتی موجود در محل زندگی تان از پزشک سوال کنید.
آمادگی برای ویزیت پزشک
برای سوختگی های عمیق یا سوختگی وسیع دست، پا، صورت، کشاله ران، باسن یا مفاصل اصلی با اورژانس تماس بگیرید.
احتمالا پزشک اورژانس شما را به یک متخصص پوست یا جراح ارجاع می دهد.
برای دیگر سوختگی ها می توانید به پزشک خانوادگی تان مراجعه کنید. اطلاعات زیر به شما در آمادگی برای ویزیت پزشک کمک می کنند:
سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را لیست کنید:
- آیا سوختگی من نیاز به درمان دارد؟
- چه گزینه های درمانی برای من وجود دارد و مزایا و معایب هرکدام چیست؟
- آیا درمان پیشنهادی جایگزینی هم دارد؟
- آیا می توانم صبر کنم تا ببینم سوختگی خود بخود خوب می شود؟
- آیا به داروی خاصی نیاز دارم یا می توانم برای درمان سوختگی از داروهای بدون نسخه استفاده کنم؟
- انتظار چه نتیجه ای را داشته باشم؟
- در حین بهبود سوختگی چه مراقبت های پوستی را توصیه می کنید؟
- آیا نیازی به پیگیری درمان هست؟
- در حین بهبود باید انتظار چه نوع تغییرات پوستی را داشته باشم؟
احتمالا پزشک هم از شما سوالاتی می پرسد که در ادامه به آن اشاره می کنیم:
- سوختگی چطور اتفاق افتاد؟
- آیا علائم دیگری دارید؟
- آیا بیماری زمینه ای خاصی مثل دیابت دارید؟
- از چه درمان های خانگی استفاده کردید؟
- آیا تغییر ظاهری در پوست شما اتفاق افتاده است؟