سوالات پر تکرار

سوال: هنگامی که مایع داغ روی کسی می ریزد، چکار کنیم؟

پاسخ: سوختگی با مایعات داغ مانند چای، قهوه، شیر، سوپ و روغن داغ بسیار شایع است. بنا بر این، هر فردی باید اقدام مناسب در برابر این نوع سوختگی را بداند:

1- خونسردی خود را حفظ کنید، هر گونه دستپاچگی و عجله ممکن است به آسیب بیشتر برای مصدوم یا حتی آسیب دیدن خود شما و دیگران منجر گردد.

2- از آب معمولی یعنی همان آب موجود در شیرهای آب مصرفی برای خنک کردن محل سوختگی و جلوگیری از ادامه یافتن فرآیند سوختن استفاده کنید. هرگز از یخ یا آب یخ بر روی محل سوختگی استفاده نکنید. سرد کردن بیش از حد محل سوختگی موجب انقباض عروق خونرساننده به محل می گردد و کم شدن خونرسانی به محل سوختگی می تواند عمق سوختگی را بیشتر کند. اگر وسعت سوختگی زیاد است، یعنی از 10 درصد بیشتر است، مثلا بیشتر از یک اندام فوقانی یا بیشتر از نصف قدام یا خلف تنه یا بیشتر از نصف یک اندام تحتانی دچار سوختگی شده است، در استفاده از آب برای خنک کردن موضع سوختگی احتیاط کنید؛ چون می تواند به کاهش دمای مرکزی بدن بیمار (هیپوترمی) منجر گردد که عواقب شدیدی برای بیمار به همراه دارد. اگر احساس می کنید بیمار در معرض هیپوترمی قرار دارد، فورا بیمار را خشک کنید، لای پتئ بپیچید و محیط را گرم کنید.

3- فورا لباسهای ناحیه سوخته را در آورید. لباس باعث می شود مایع داغ در مجاورت بدن باقی بماند و آسیب بیشتری وارد کند. محلهایی که لباس به بدن چسبیده است، آسیب پذیرترند.

4- النگو، ساعت، انگشتر و هر جسم حلقوی دیگری را که در ناحیه سوختگی قرار دارد، فورا خارج کنید. بزودی ورم شدیدی در ناحیه سوختگی اتفاق خواهد افتاد و خارج کردن این اشیا تقریبا غیر ممکن خواهد شد و حتی ممکن است آنقدر فشار وارد بیاورند که خونرسانی عضو را مختل کنند.

5- هرگز روی محل سوختگی موادی مانند خمیر دندان، سیب زمینی رنده شده، سفیده تخم مرغ، عسل و غیره نمالید. کمترین آسیبی که این مواد به زخم می زنند آن است که چون استریل نیستند، زخم را آلوده می کنند. استفاده از آنها مضرات دیگری نیز دارد که در جای خود در باره آن صحبت خواهیم کرد.

هنگامی که کسی دچار برق گرفتگی می شود، چه اقدامی انجام دهیم؟

هنگامی که فردی دچار برق گرفتگی می شود، ممکن است در اثر انقباض عضلات او سیم برق را ناخواسته مثلا بین انگشتان خود بفشارد و نتواند آن را رها کند (No let go phenomenon) و همچنان به جریان برق متصل بماند. در این حالت بدترین اقدام ممکن این است که شما بخواهید با کشیدن قربانی او را از جریان الکتریسیته جدا کنید؛ زیرا با این اقدام شما هم دچار برق گرفتگی می شوید و یک نفر دیگر به مصدومان اضافه می گردد. پس در برخورد با برق گرفتگی:

1- خونسردی خود را حفظ کنید و منطقی تصمیم بگیرید.

2- اگر تماس فرد با جریان برق هنوز ادامه دارد، هر چه سریعتر جربان برق محل را از جعبه فیوز یا کنتور قطع کنید.

3- اگر به جعبه فیور یا کنتور برق دسترسی ندارید، با یک جسم عایق بلند مثل یک جسم پلاستیکی که بهتر است حدود 2 متر طول داشته باشد، سیم برق را از مصدوم دور کنید. یادتان باشد از اشیای فلزی که رسانای برق هستند نباید استفاده کنید. همچنین شاخه خشک نشده درختان و چوب خیس یا مرطوب هم رسانای جریان الکتریسیته هستند و نباید برای این کار مورد استفاده قرار بگیرند.

4- ممکن است در اثر جرقه الکتریکی لباس بیمار آتش گرفته باشد یا آتش سوزی ایجاد گردد، بنا بر این هر چه زودتر با کپسول اطفای حرق، آتش سوزی را مهار کنید و قسمتهای سوخته بدن را با آب شیر سرد کنید. مواظب هیپوترمی بیمار باشید.

5- جریان الکتریسیته می تواند باعث آریتمی های قلبی و در نتیجه ایست قلبی شود، علایم حیاتی بیمار را چک کنید، اگر ایست قلبی کرده است، کمک بخواهید، با اورژانس 115 تماس بگیرید و عملیات احیای قلبی ریوی را آغاز کنید. با احیای مناسب این بیماران شانس زیادی برای زنده ماندن دارند.

6- اگر حتی بیمار آسیب قابل توجهی ندیده است و ظاهرا همه چیز خوب است، باز هم باید به اورژانس مراجعه کند و حداقل یک نوار قلب از بیمار باید گرفته شود. اگر جریان برق ولتاژ بالا باشد (بیش از 1000 ولت) اقدامات دیگری هم ممکن است لازم باشد که در بیمارستان انجام خواهد گرفت.

در برخورد با مصدومی که دچار سوختگی شیمیایی شده است، چه اقداماتی انجام دهیم؟

منظور از سوختگی شیمیایی، سوختگی با موادی از قبیل اسیدها و بازها (قلیاها) است. شایعترین موادی که در محیط منزل باعث این نوع سوختگی می شوند، مواد چاه باز کن و سفید کننده های لباس هستند. سوختگی با مواد شیمیایی را همیشه باید عمقی فرض کرد و هیچ وقت نباید این سوختگیها را دست کم گرفت. در برخورد با سوختگی شیمیایی:

1- مانند هر آسیب دیگری، خونسردی خود را حفظ کنید و منطقی تصمیم بگیرید.

2- لباسهای بیمار آسیب دیده را در آورید.

3- اگر ماده شیمیایی حالت پودری دارد (مثل آهک یا سیمان) یا غلیظ است و روی سطح بدن چسبیده است (مانند اسید سولفوریک غلیظ)، ابتدا مواد پودری را با بورس و مواد غلیظ چسبیده به سطح بدن را با رعایت نکات ایمنی برای پیشگیری از آسیب به خودتان از سطح بدن پاک کنید.

4- هر چه سریعتر محل آسیب دیده را با آب فراوان ستشو دهید. حواستان باشد که مصدوم دچار هیپوترمی نشود. یادتان باشد که شستشو باید با آب فراوان و به مدت طولانی انجام گیرد. برای اسیدها حداقل نیم ساعت و برای قلیاها حداقل یک ساعت شستشو توصیه می شود.

5- شتشو باید در حالتی باشد که آب آغشته به ماده شیمیایی از روی سطح بدن سریع به پایین بریزد. مثلا بهتر است بیمار دوش بگیرد. حق ندارید بیمار را داخل وان قرار دهید. زیرا ماده شیمیایی حل شده در داخل آب ممکن است هنوز آنقدر قدرت داشته باشد که به قسمتهای سالم بدن آسیب بزند.

6- دقت کنید که چاهک تخلیه آب باز باشد و آب مخلوط با ماده شیمیایی زیر پاهای مصدوم جمع نشود و موجب آسیب دیدگی کف پاهای وی گردد.

7- خودتان کاور پلاستیکی روی لباستان بپوشید و حواستان باشد که پاشیدن آب مخلوط با مواد شیمیایی می تواند به شما آسیب یزند.

8- اگر چشمهای بیمار نیز دچار آسیب شیمیایی شده است، باز هم بهترین اقدام شستشوی سریع و فراوان با آب است.شستشو را به مدت طولانی ادامه دهید و هنگام انتقال بیمار به بیمارستان، در طول مسیر هم شستشو را قطع نکنید.

9- هیچ وقت سعی نکنید با استفاده از مواد خنثی کننده اثر ماده شیمیایی را از بین ببرید. مثلا هیچ وقت روی اسید، قلیا یا روی قلیا، اسید نریزید. این کار موجب تولید حرارت می شود و آسیب دیدگی بیمار را شدیدتر می کند.

10- بیمار را به روش مناسب به بیمارستان منتقل کنید. گفتیم که سوختگیهای شیمیایی متأسفانه در اغلب موارد عمیق هستند، بنا بر این، بیماران نیاز به اقدامات تخصصی دارند.

11- ظرف ماده شیمیایی را با خود به بیمارستان ببرید. برخی از مواد شیمیایی مانند اسید هیدروفلوریک و اسید فرمیک جذب بدن می شوند و عوارض سیستمیک جدی دارند. آگاهی پزشک معالج از نوع ماده آسیب رسان باعث می شود بتواند اقدامات پیشگیری و درمانی مناسب را هر چه زودتر شروع نماید.

بلافاصله بعد از سوختگي، روي محل سوخته چه بماليم؟

بايد دانست كه وقتي پوست دچار سوختگي حرارتي مي شود، همان حرارتي كه پوست را سوزانده است، اكثر ميكروبهاي موجود را نيز از بين برده است و در نتيجه زخم از نظر بار ميكروبي بسيار تميز است. فقط كافي است كه هر چه سريعتر محل را با استفاده از آب تميز شستشو دهيم تا اگر چيزي روي زخم چسبيده است، از روي زخم پاك شود. متأسفانه ماليدن چيزهايي از قبيل خمير دندان، سيب زميني رنده شده، خمير، عسل، سفيده تخم مرغ و حتي چيزهايي مانند نمك و عنبر نسارا نيز ديده شده است. كمترين ضرر استفاده از اين مواد آن است كه چون اين مواد استريل نيستند، زخم تميز (Clean wound) را تبديل به زخم آلوده (Contaminated wound) مي كنند. تفاوت پيش آگهي زخم تميز با زخم آلوده بسيار زياد است. زخم آلوده بسيار بيشتر در معرض عفونت قرار دارد. ضمن اينكه هر يك از اين مواد مضرات اختصاصي خود را نيز دارند. مثلا خمير دندان داراي مقدار زيادي فلورايد است كه براي زخم سمي است؛ يا سيب زميني كه از خاك برداشت مي شود آلوده به باكتريهاي متعدد است و حتي در زخمهاي عمقي خطر انتقال كزاز را به همراه دارد.